Kortizon Nedir?
Vücudu harekete geçirmeye yarayan hormonlar, endokrin bezleri sayesinde salgılanarak kana, kandan da organlara ve dokulara ulaşır. Kişileri uyarmaya yarayan bu hormonlardan biri olan kortizon hakkında merak edilen tüm detayları bir araya derledik. Kortizon ne demek ve ne işe yarar, yan etkileri var mıdır gibi daha pek çok ayrıntıyı yazımızdan inceleyebilirsiniz.
Kortizon nedir, ne işe yarar?
“Kortizon nedir ve kortizol ile bir bağlantısı var mıdır?” gibi soruların açıklamasına geçmeden önce kortizon ne demek onu açıklayalım. Vücudun ihtiyaç duyduğu hormonların yetersizliği veya farklı rahatsızlıkların tedavisinde kullanılabilen kortizon, dışarıdan vücuda enjekte edilen bir hormon olarak tanımlanabilir. Kişilerde görülen kortizol düşüklüğü sonucunda uyarılamayan vücuda damar, cilt, ağız veya eklem yoluyla enjekte edilerek kullanılan kortizon iğnesi veya ilaçları ile tedavi tamamlanır.
Kortizon hangi rahatsızlıklar için kullanılabilir?
Pek çok rahatsızlığın iyileşme sürecine destek olarak kortizon tedavisi uygulanabilir ancak kullanımı konusunda akıllara pek çok soru işareti de bırakan kortizon tedavisi için doktor uyarılarını dikkate almak gerekir. Kortizonlu ilaçlar, kremler veya kortizon iğnesi kullanılarak vücuda aktarılan hormon nedeniyle böbrek üstü bezler kortizol üretmeyi bırakır. O süreçte bir de kortizon tedavisi bırakılırsa kişilerde ciddi rahatsızlıklar oluşabilir. Kortizonlu ilaçların yan etkileri için bir liste hazırlamadan önce hangi rahatsızlıklarda kortizon kullanılır listelemek gerekirse;
- Kalp damar hastalıkları
- Zehirlenme ve sıcak çarpmalarında
- Göz hastalıkları
- Şoklar
- Tümör
- Alerjik rahatsızlıklar
- Romatizmal hastalıklar, sinirsel rahatsızlıklar
- Kan ve karaciğer hastalıkları
- Hormonal hastalıklar, böbrek ve idrar yolu hastalıkları
Kortizonun olası yan etkileri nelerdir?
Kortizonun zararları veya kortizon ilaçlarının yan etkileri konusunda maalesef birden fazla etken karşımıza çıkabiliyor. Her kişide aynı yan etkileri göstermeyen veya her kişide aynı oranda rahatsızlık oluşturmayan kortizonlu ilaçlar, Kullanımı konusunda yapılan yanlışlar dışında kullanım kesildikten sonra görülen etkileri ele alırsak:
- Vücudun bazı bölümlerinde normal olmayan şişlikler
- Kilo alımından artış
- Çocuklar ve ergenlerde vücut gelişimini etkileme
- Kemik erimesi
- Kan basıncını yükseltme
- Şeker hastalıkları ve tansiyon hastalıklarını tetikleme
- Adalelerde zayıflama
- Mide şikayetlerinde yaşanan artışlar
- Psikolojik sorunlar
- Ciltte tüylenme artışı
- Adet dengesinde yaşanan bozukluklar
- Gözlerde katarak hastalığının başlangıcı
Tüm bunlara ek olarak kortizon yan etkileri sadece ilacın bırakılmayı bırakılmasından sonra ortaya çıkmaz. Kortizon içeren ilaçlar veya kortizonlu krem gibi ürünler yanlış kullanımlarla da kişilere ciddi rahatsızlıklar oluşturur. Uzun süre veya aşırı dozla kullanılan kortizon içeren ilaçlar da aynı yan etkilere sebep olabileceği gibi aynı ciddi sağlık problemlerine sebep verir.
Kortizon ve kortizol arasındaki bağlantı nedir?
Kortizon nedir konusu gündeme geldiğinde pek çok kişi kortizonla kortizol hormonunu karıştırabiliyor. Aslında mantık olarak aynı sayılabilen bu iki kelimeyi birbiriyle kıyaslayarak açıklayacak olursak; ilk söylenecek şey birinin doğal diğerinin yapay hormon olduğu olabilir. Doğal olanı yani kortizol hormonu nedir dersek kişilerin böbrek üstü bezlerinde salgılanan ve kişiye uyarıcı etki yapan önemli bir hormon olduğunu belirtebiliriz. Kişinin uyarılıp bir duygu veya hisse doğru yönlenmesinde kortizol etkileri görülürken, kortizol düşüklüğü bulunan kişiler de kortizol etkileri görülmez. Kişi için olumsuz etkiler yaratan bu durum için kortizol testi yapılarak kişinin kortizol yüksekliği veya düşüklüğü yaşayıp yaşamadığı tespit edilir. Yaşanılan rahatsızlığa ve durumuna göre kortizon içeren kremler veya ilaçlar sayesinde kortizol etkileri için destek oluşturulur. Burada uygulanan tedavi sırasında vücutta kendiliğinde salgılanan kortizol durduğu için tedavi süresi iyi ayarlanmazsa kortizol zararları oluşmaya başlar. Kortizol testi yapılmadan herhangi bir kişiye bu kortizonlu krem, ilaç veya enjekteler verilmez. Tedaviye ihtiyaç duyulmadan önce kortizol hormonu nedir bilgisi verilir ve test sonucuna göre hareket edilir. Günün farklı saatlerinde değişebilen kortizol hormonu test sonucunda kortizol yüksekliği teşhisi koyulursa; kortizol içeren kremler veya ilaçlar kullanılmaz. Çünkü yükselme daha çok stres, yoğun çalışma koşulları ve mutsuzluk gibi pek çok psikolojik etkilerden oluştuğu için kişilere gevşemelerine yardımcı olacak aktivitelere yönelmeleri önerilir.
Kortizol düşüklüğü doğal yollarla nasıl tedavi edilir?
Kortizon yan etkileri sebebiyle hastaların korkuyla yaklaştığı bir tedavi olması sebebiyle bazen bu yöntemle tedavi olmak istemeyen kişiler, düşük olan kortizol hormonun doğal yöntemleri kullanarak dengeleyebiliyor. Bitkisel bir içerik kullanacaksanız doktorunuza danışmadan doğal yöntemleri denememelisiniz. Uzmanların önerdiği yöntemlerden bahsetmek gerekirse de;
- Stresten uzak durmak için kendinize hobi edinin. Düzenli spor yapın ve bol bol doğanın içinde bulunun.
- Mutlaka 8 saatlik bir uyku düzeniniz olsun. Çünkü kortizol hormonu uyuduğunuz anlarda da salgılanmaya devam eder.
- Dengeli ve sağlıklı beslenmeyi alışkanlık haline getirin.
- Greyfurt tükettiğiniz meyveler arasında mutlaka bulunmalı. Çünkü greyfurt ve turunçgillerin kortizol hormonunun üretiminde büyük etkisi olduğu doktorlar tarafından da bizzat belirtiliyor. Günlük beslenme programınıza en az 1 adet greyfurt eklemek hormonun daha hızlı salgılanmasını sağlar.
- Meyan kökünün de kortizol üretiminde etkisi olduğu düşünülüyor. Kortizol hormonunun yükselmesinde olumlu etkileri olduğu düşünülen meyan kökünü doktorunuza danışmadan kullanmayın. Eğer ki bilinmeyen bir alerjiniz varsa veya herhangi bir rahatsızlığınızı tetikleyecek etkiler oluşturursa kişi açısından ciddi sorunları beraberinde getirebilir.
- Son olarak da doktor kontrolünde olmayan ilaçları kesinlikle kullanmayın. Özellikle de piyasada doğal içerik adı altında kortizona etkisi olduğu öne sürülen ürünleri alıp kesinlikle kullanmayın.
