Hamilelikten korunmak ve kontrollü bir cinsel yaşam için doğum kontrol yöntemleri sıklıkla tercih edilir. En çok tercih edilen doğum kontrol hapı hakkında bilmeniz gereken her şey makalemizin içerisinde yer alıyor. Doğum kontrol hapı dışında korunma yolları nelerdir merak ediyorsanız okumaya devam edin.
Doğum kontrol hapı nedir?
Doğum kontrol hapı içeriğinde kadınlık hormonu olarak bilinen östrojen ve progesteron hormonunu bulunduran ve bireyi gebelikten koruyan haplardır. Doğum kontrol hapları doğru kullanım sonucunda oldukça yüksek koruyuculuğa sahiptir. Bunun yanında yan etkilerinin düşük olması günümüzde sıkça tercih edilen korunma yöntemlerinden biri olmasına neden olmuştur.
Doğum kontrol yöntemleri nelerdir?
Doğum kontrol yöntemlerinde kadınlara yönelik en sık kullanılan yöntemler gebeliği önleyici haplar ve rahim içi spiraldir. Ancak bunların dışında iğne, diyafram, erkek döl hücrelerini öldüren tablet ve fitiller ile tüp ligasyonu denilen kadının tüplerinin bağlanması yöntemleri de doğum kontrolde etkili yöntemler arasında gösterilebilir.
Doğum kontrol hapları gebelikten nasıl korur?
Normal gebelik oluşum süreci kadın yumurtalıklarında üretilen yumurta ile erkek sperm hücresinin birleşip döllenmesi ve anne rahmine yerleşmesi ile gerçekleşmektedir. Doğum kontrol hapları kullanımı ile vücuda dışarıdan alınan hormonlar sayesinde kadının yumurtlaması baskılanmış olur. Yumurtlamanın baskılanması sonucunda erkek spermi dölleyecek bir yumurta bulamaz ve gebelik oluşmaz. Bunun dışında doğum kontrol hapları servikal mukusu kalınlaştırarak erkek spermlerinin geçişini de engellerler.
Doğum kontrol hapını almayı bir gün unutmak
Eğer doğum kontrol hapını almayı unuttuğunuz gün, son aldığınız saatin üzerinden 24 saat geçmemişse hemen doğum kontrol hapınızı almanız gerekiyor. Hapınızı aldıktan sonra bir sonraki hapın saatini değiştirmeyin ve onu normal saatinde almaya devam edin. Böyle bir uygulamada hapın koruyuculuğunda herhangi bir eksilme olmayacaktır ve normal cinsel ilişkinize de devam edebilirsiniz. Ancak 24 saatin üzerindeki farklılıklar direkt olarak birden fazla gün olarak değerlendirilir.
Doğum kontrol hapının yararları nelerdir?
- Doğru kullanıldığında oldukça yüksek etkinlik gösterir.
- Koruyuculuğu yüksektir.
- Hap kullanımı bırakıldığı anda doğurganlık geri döner.
- Adet düzensizliklerini azaltır.
- Kadınların adet öncesi yaşadığı gerginlik ve dismenoreyi azaltır.
- Akneyi azaltır.
- Osteoporoz ve buna bağlı kemik kırılmalarını önler.
- Bunların dışında yapılan çalışmalar sonucunda doğum kontrol hapının düzenli bir süre kullanımı kadını yumurtalık kanseri ve rahim kanserine karşı korumaktadır.
Doğum kontrol hapı zararları nelerdir?
- Sigara kullanan, migren, hipertansiyon ya da diyabet sorunu olanlar ve 35 yaşından büyük olan kişiler doktora danışmadan doğum kontrol hapı kullanmamalıdır.
- İlk 2-3 ay bazı kişilerde, düzensiz kanama, şişkinlik ya da göğüslerde ağrı, kilo alımı, baş ağrısı, bulantı, cinsel istekte azalması ve deri sorunları gibi yan etkiler görülebilir
- Doğum kontrol hapları anne sütünün gelmesini ilk zamanlarda miktar ve kalite açısından olumsuz etkileyebilir. Bu yüzden emziren annelerin 3 aydan önce doğum kontrol hapı kullanmaları önerilmez. Düşük hormon dozlu haplarda ise bu yan etki daha az görülür.
- Doğum kontrol hapları yazın kullanıldığı zaman yüz için güneşten koruyucu kremler uygulanmalıdır. Aksi takdirde hamilelerde de görülen Chloasma denilen yüzde maske şeklinde kahverengi lekeler ortaya çıkabilir.
- Doğum kontrol hapları, kalp damar sistemini olumsuz etkileyerek yüksek tansiyon gibi problemlere sebep olabilir. Bu risk yaş ve kullanım süresiyle artış gösterebilir. İçerisindeki sentetik progesteronlar da damarda daralmaya neden olabilir.
- Damar iltihabı durumunda veya daha önceden bu tür bir hastalık geçirmiş kişiler doğum kontrol hapı kullanamazlar.
- Doğum kontrol haplarının atardamarlarda ve toplardamarlarda tıkanıklık riskini artırır. Atardamarlarda tıkanıklık daha çok 35 yaş üzerinde görülür. Sigara kullanımı da bu riski arttırır. 35 yaş üstü ve sigara içen kadınların doğum kontrol hapı kullanılmaması gerekir. Toplardamarlarda tıkanıklık riski yaşla bağlantılı değildir. Bu yan etki hap kullanımının ilk senesinde daha çok görülür ve ilaç bırakıldığında risk de ortadan kalkar.
Doğum kontrol hapının oluşturabileceği yan etkiler nelerdir?
Doğum kontrol hapının yan etkileri genellikle hapın kullanılmaya başlanmasından ilk 3 ayda devam eden etkiler olur. Hap kullanımının 3 ayı geçtiği durumlarda oluşan yan etkiler kişiden kişiye değişiklik göstermekle birlikte azalmakta veya yan etki görülmemektedir.
Hap kullanımına başlanılan ilk 3 ayda;
- Bulantı, kusma,
- Baş ağrısı,
- Memelerde hassasiyet,
- Adet kanamasında azalma,
- Adetler arasında lekelenme görülebilir.
Doğum kontrol hapı isimleri nelerdir?
Doğum kontrol hapının piyasa da 21 ve 28 günlük birçok çeşidi mevcuttur.
- Yasmin doğum kontrol hapı 21 tablet 31.90TL
Doğum kontrol hapları arasında en çok bilinen ve en sık tercih edilen haplardan birisidir. Diğer doğum kontrol hapları le yan etkileri benzerdir. Fakat gebelikten koruyucu etkisinin yanında hormonlara bağlı olarak meydana gelen su tutmalarının da önüne geçilmesi için kullanılır.
- Reginon Doğum Kontrol Hapı 21 Draje 6.65TL
Reginon draje en sık kullanılan doğum kontrol haplarından birisidir. Özellikle aile hekimliklerinde ve ya aile planlaması polikliniklerinde hap kullanımına uygun olan kişilere ücretsiz olarak verilen doğum kontrol hapıdır.
- Yazz 24+4 Doğum Kontrol Hapı Tablet 34.83TL
İçeriğinde toplam 28 tablet bulunmaktadır. Yazz doğum kontrol yapı düşük doz oral kontraseptif grubuna girmekte olup yan etkilerinin de daha az olduğu düşünülmektedir.
- Belara Doğum Kontrol Hapı 21 Tablet 17.98 TL
2008 yılından beri ülkemizde kullanılmaya başlayan düşük doz oral kontraseptif grubuna giren doğum kontrol hapıdır.
Kadın doğum kontrol hapları nelerdir?
Kadın doğum kontrol haplarının farklı formları mevcuttur. Bu formlar 21 veya 28 günlük şeklinde olabilirler.
21 günlük haplar düzenli olarak 21 gün boyunca kullanılırlar. 21. Günün sonunda kadın bir hafta doğum kontrol hapını kullanmaz. Bir hafta sonra tekrar yeni bir kutuya başlar. Bu bir haftalık süre içerisinde kadın adet kanamasını görür. Kadının adet kanaması bitsin ya da bitmesin 8. Gün yani bir haftalık sürenin bittiği gün yeni kutuya geçilmelidir.
28 günlük haplar ise 28 gün boyunca ara verilmeden düzenli olarak kullanılması gereken haplardır. Kadın hiç ara vermeden doğum kontrol hapını her gün düzenli olarak alır. 28 günlük hapların 21 gününde hormon bulunurken son 7 gününde hormon bulunmaz fakat demir preparatı bulunur. Alınan son 7 hapta hormon bulunmadığı için kadın bu süre içerisinde adet kanaması görür. 28. Günün sonunda yeni bir kutuya geçilir.
Doğum kontrol haplarının bırakılması gereken ve kontrol tarihini beklemeden sağlık kuruluşuna başvurulması gereken durumlar;
Doğum kontrol haplarının olası yan etkilerinin dışında kişi de şiddetli baş ağrısı, şiddetli karın ağrısı, şiddetli göğüs ağrısı, nefes darlığı, şiddetli uyluk, bacak ağrısı, ani görme kaybı veya görme bozukluğu, konuşma bozukluğu, sarılık ve kişi adet olmazsa muhakkak hiç beklemeden en yakın sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır. Sağlık kuruluşuna başvuru yapan kadın doğum kontrol hapı kullandığını doktora bildirmelidir.
Doğum kontrol iğnesi nedir?
Doğum kontrol iğnesi doğum kontrol hapları gibi kişiyi gebelikten koruyan başka bir korunma yöntemidir. Doğum kontrol iğnelerinin ülkemizde 2 türü mevcuttur. Bunlardan birisi iki kadınlık hormonu olan östrojen ve progesteronu içeren aylık iğne adını verdiğimiz Mesigyna, diğeri ise sadece progesteron adını verdiğimiz kadınlık hormonunu içeren 3 aylık iğne olarakta bilinen Depoprevera’dır.
Doğum kontrol iğnesi nasıl kullanılır?
Aylık olarak uygulanan doğum kontrol iğnesi her ay düzenli olarak IM uygulama yolluyla uygulanır. Kişinin tercihine göre koldan veya kalçadan yapılabilir.
3 aylık enjeksiyon adını verdiğimiz 3 aylık doğum kontrol iğneleri ise 3 ayda bir aylık iğneler gibi IM olarak uygulanır. Kişinin tercihine bağlı olarak kol veya kalçadan uygulanabilir.
Doğum kontrol spiral nedir?
Doğum kontrol yöntemlerinden birisi de rahim içi araçlardır. Rahim içi araçlar halk adıyla spiral olarak bilinirler. Spiral rahime yerleştirilen ve kişiyi gebelikten koruyan gövdesi bakır telle sarılı ve iki kolu olan T harfine benzeyen bir araçtır.
Spiral çeşitleri nelerdir?
Ülkemizde e çok kullanılan spiral çeşitleri bakırlı ve hormonlu spirallerdir.
- Bakırlı spiraller: En çok tercih edilen T Cu 380-A, Nova- T, Multiloadlardır. Ülkemizde en çok T şeklinde olan spiraller tercih edilmektedir. Aile planlaması klinikleri tarafından ücretsiz olarak uygulanırlar. 10 yıl boyunca kişiyi gebelikten korurlar.
- Hormonlu spiraller: içeriğinde progesteron bulunduran spirallerdirler. Ülkemizde Mirena adıyla satışa sunulmaktadırlar. Reçete edilip alınması gerekir yani ücretlidir. Bakırlı spirallere göre koruyuculuk süresi daha kısadır. 5 yıl boyunca gebelikten korur.
Spiral gebelikten nasıl korur?
Spiralin gebeliği önlemede ilk etkiyi rahim içine geçen spermlere karşı gösterir. Spermeleri yabancı bir madde olarak algılar ve onlara savaş açar, spermlerin hareketliliğini bozar. Spiralin kolları her iki tarafta da tüplere giden yolu kapatmış olur. Bu sayede de hem yumurtanın rahime atılmasını hem de spermin tüplerden geçerek yumurtayla birleşmesini engellemiş olur.
Spiralin gebelikten koruyuculuğu ne kadardır?
Spiral güvenirliliği en yüksek olan korunma yöntemlerinden birisidir. Koruyuculuğu takıldığı andan itibaren başlar. Başarısızlık oranı %2’dir. Spiral çıkarıldığı anda kişinin doğurganlığı geri döner. Yumurtlamayı etkilemediği için kadın tekrardan gebe kalabilir.
Spiral takma için adetli olunmalı mıdır?
Spiral kadının adetli olduğu günlerde takılır. Özellikle adet kanamasının başlamasından itibaren ilk 3-4. Gününde spiral takımı uygundur.
Doğum kontrol hapı kullanmak için adetli olunmalı mı?
Kadın adetinin ilk 5 günü içerisindeyse (kanamanın başladığı ilk günden itibaren) doğum kontrol hapı kullanımına hemen başlanılabilir. Bu süre de ek bir korunma yöntemi ile korunmaya gerek yoktur.
Kadın adetinin 6. ve 28. Günleri arasındaysa kanaması olsun veya olmasın kadının gebe olmadığından emin olunmalıdır. Bunun için öncelikle gebelik testi yapılır. Kadın gebe değil ise doğum kontrol hapı kullanımına başlanır fakat hap kullanmaya başlanılan ilk 7 gün kişiler ek bir korunma yöntemi de kullanmalıdır.
Doğum kontrol hapı doğumdan sonra kullanılır mı?
Doğum kontrol hapının doğumdan sonraki kullanılma zamanı annenin emzirmesi ile değişkenlik göstermektedir. Doğumdan sonra anne eğer emzirmiyorsa doğumdan sonraki 21. Günden sonra doğum kontrol hapı kullanabilir. Ama eğer anne emziriyorsa doğumdan sonraki ilk 6 ay boyunca doğum kontrol hapı kullanılmaz.
Doğum kontrol hapı nasıl kullanılır?
Kadının gebe olmadığından emin olunduğu durumlarda hap kullanımına başlanabilir. Kadın âdetinin ilk 5 günü içerisindeyse hemen başlanır. Kadın âdetinin 6 ve 28. Günü içindeyse gebe olmadığından emin olunan durumlarda başlanır. Doğum kontrol hapının doğru ve kullanımı oldukça önemlidir.
Doğum kontrol hapı kullanım kuralları:
- Düzenli olarak her gün 1 hap alınır.
- Mümkünse hapın her gün aynı saatlerde alınmasına dikkat edilmelidir.
- Akşam yemeğinden sonra ve ya gece uyumadan önce hap alınmalıdır. Doğum kontrol hapının sabah aç karınla alınması bulantı, kusma riskini arttıracağı için akşam tok karınla hapın alınması daha uygundur.
- 21 günlük formlarda hap 21 gün boyunca düzenli olarak alınır, 7 gün ara verilir ve 8. Ün yeni bir kutuya başlanır.
- 28 günlük formlarda ise hap 28 gün boyunca düzenli olarak alınır. Hiç ara verilmeden 28 günün sonunda yeni bir kutuya başlanır.
Doğum kontrol hapı unutulursa hamile kalır mıyım?
Doğum kontrol hapları düzenli olarak kullanılması gereken ve kullanımı bırakıldığında doğurganlığın hemen geri kazanıldığı bir yöntemdir. Hapların etkin bir koruma sağlaması için düzenli olarak her gün alınması gerekir. Peki ya hap unutulursa ne olur?
Doğum kontrol hapı ile korunma sağlayan kişi hap kullanımını 1 gün unuttuysa unutulan hap akla gelen ilk anda içilmelidir. O günün hapı da akşamına normal saatinde alınmalıdır.
Örnek verecek olursak; hapı her gün düzenli olarak 21.00 ‘da alan biriyseniz ve Çarşamba akşamı hapı almayı unuttunuz. Perşembe sabahtan Çarşamba gününün hapını almadığınızı fark ettiniz. Bunu fark eder etmez hemen hapı alabilirsiniz. Perşembe akşam 21.00 ‘da da normal olarak o günün hapını almalısınız.
Doğum kontrol hapını 2 veya daha fazla gün unuttuysanız. O ayın kutusunu bırakıp yeni bir kutuya geçmeniz gerekecektir. Bununla birlikte hapı unuttuğunuz ay içinde ek bir korunma yöntemiyle korunmanız gerekecektir. Aksi takdirde gebelik oluşumu söz konusu olabilir.
Doğum kontrol hapı zayıflatır mı?
Yapılan çalışmalar doğum kontrol haplarının zayıflamaya ya da aşırı derecede bir kilo alımına neden olduğunu bulunamamıştır. Kişide kilo alımı gerçekleşebilir fakat bu oran yılda 2-3 kilo kadardır. Ama doğum kontrol haplarının içeriğindeki hormonlar nedeniyle vücutta su tutulumuna sebep olduğu bilinmektedir.
Doğum kontrol hapım bitti adet olmadım
Doğum kontrol hapınız biter bitmez adet olmayabilirsiniz. Hapınızın bitiminden sonraki ilk 2-3 günden sonra adet kanamanızın olması normaldir. Fakat o ay hiç adet görmediyseniz ve hapı düzenli kullandığınızdan emin değilseniz sağlık kuruluşuna başvurmalısınız.
Doğum kontrol hapı cinsel yolla bulaşan hastalıklardan korur mu?
Doğum kontrol hapları çiftleri cinsel yolla bulaşan hastalıklara karşı korumamaktadır. Cinsel yolla bulaşan hastalık öyküsü olan ve ya cinsel yolla bulaşan hastalıkla açısından yüksek risk grubunda olan bireylerin mutlaka ikili bir yöntem (hap+kondom) kullanması gerekmektedir.
Doğum kontrol hapının kullanılmaması gerektiği durumlar nelerdir?
- 35 yaş üzerinde, günde 15 veya daha fazla sigara içenler
- Migren tarzı baş ağrısı olanlar
- Doğum sonrası emzirenlerde ilk 6 ayda
- Mevcut veya şüpheli meme kanseri durumlarında
- Hipertansiyonu olanlarda
- Mevcut veya geçirilmiş tromboemboli durumları olanlarda
- Kalp hastalığı durumlarında
- Aktif viral hepatiti olanlarda
- Karaciğer tümörlerinde kullanılmamalıdır.
