Dopamin ya da diğer bir bilinen adıyla dopamine beynin en önemli kimyasallarından biri. Dopamin ne demek sorusuna verilebilecek en net cevap duygu ve hareketleri, tüm zevk ve acı algılarını doğrudan etkileyen bir kimyasal olduğudur. Dopamine toplamda 5 farklı reseptörden meydana gelir ve bu reseptörlerden herhangi biri çalışmazsa eğer ADHD, şizofreni ya da Parkinson gibi çok ciddi hastalıklar baş gösterebilir. İşte tüm detaylarıyla dopamin nedir, dopamin ne işe yarar, dopamin içeren ilaçlar nelerdir, dopamin dozu nedir ve nasıl ayarlanmalıdır, dopamin fazlalığı ve eksikliğinde ne gibi sorunlar ortaya çıkar, dopamin testi nedir ve nasıl yapılır sorularının cevapları:
Dopamin Nedir?
Dopamin nedir sorusunun cevabı en basit haliyle mutluluk hormonu olarak bildiğimiz serotonin gibi beynin sinir hücreleri arasında sinyal alışverişi sağlayan bir kimyasal madde türü olmasıdır. Dopamin ne demek diye araştırırsanız zaten karşınıza ilk çıkacak şey de bu olacaktır. Beyinde salgılanan bir hormon olan dopamin hormonu bir nevi nörotransmitter görevini görür ve “mutluluk hormanı” olarak da adlandırılır kimi zaman. Çok sayıda beyin fonksiyonunu doğrudan etkileyen dopamin hormonu düzenli egzersiz, sağlıklı beslenme, dopamin artırıcı gıdaların tüketilmesi, C vitamini takviyesi ile artırılabilir.
Dopamin Ne İşe Yarar?
Dopamin ne işe yarar konusunda ilk ele alınması gereken kısım, beyin loblarındaki bilginin diğer bölgelere akışının kontrolünü sağlıyor olmasıdır. Bu anlamda vücuttaki dopamin seviyesi oldukça önemli. Azlığında da çokluğunda da bir takım ciddi sorunlar ortaya çıkabilir.
İşte dopamin ne işe yarar cevapları:
- Mutluluk hissi verir.
- İnsan vücuduna hipotalamustan salgılar ve böylelikle kana hızlıca karışıp nörohormon görevini görür.
- Beyindeki sinir hücreleri arasındaki iletişimi sağlar.
- Beyin mekanizmalarının aksamadan düzenli bir şekilde çalışmasında inanılmaz derecede etkilidir.
- Odaklanma, dikkat dağınıklığının giderilmesi ve hafıza güçlendirmede etkilidir.
- Kavrama ve idrak etme yeteneğinin gelişmesine yardımcı olur.
- Uykuyu düzenler.
- Duyguların kontrol edilmesini kolaylaştırır.
- Prolaktin üretiminin önüne geçer.
Dopamin Testi
Dopamin testi, dopaminin vücuda ne gibi etkilerinin olduğunu görmek, fazlalığı veya eksikliğinin tespit etmek amacıyla yapılan bir test. Dopamin eksikliği belirtilerinde birkaçını taşıyorsanız bu testi yaptırmalı ve ona göre doktorunuzun uygulayacağı tedavi yöntemlerini dikkate almalısınız. Aynı şekilde dopamin fazlalığını da bu test ile tespit etmek mümkün. Dopamin eksikliğini var olup olmadığını anlamanın bir diğer yoluysa uyku EEG’si çekmek. Elbette bazı spesifik belirtileri taşıyan hastalardan doktorlar dopamin testine ek olarak MR, EMG ve kan testleri talep edebilir.
Dopamin testi ile birlikte gerekli ölçümler yapılır ve hastanın hangi maddeye hangi miktarda ihtiyacı olduğu saptanır. Ardından uygun tedavi yöntemi belirlenerek gerektiği takdirde dopamin ampul ve ilaçlarına başvurulur. Dopamin eksikliği de bu şekilde giderilmiş olur. Öncelik dopamin testi ve sonrasında vücudunuzda baş gösteren belirtilere göre ek testler sonuçlanır, ardından tedaviye başlanır. Tedavi süreci ve yöntemleri de bu testlerin sonucu doğrultusunda belirlenir.
Dopamin Fazlalığı
Dopamin fazlalığı çok ciddi bir boyuta ulaştığında insanda bağımlılık yapabilir. Bu nedenle fazlalığının sıkı takibe alınması ve azaltılması için doğru tedavi yöntemlerinin uygulanması gerekir. Vücutta bir takım şeylerin ters gitmesine yol açabilecek etmenlerden biri de dopamin seviyesinde gözle görülür artıştır. Vücudumuzda bulunan farklı farklı hormonların ne halde olduğu ise ilk etapta mutlaka irdelenmesi gereken bir kısımdır. Dopamin fazlalığına neden olan etmenlerden biri de hormon seviyelerindeki değişim olabilir. Dopaminin vücutta fazla salgılanması durumunda beyin durumu “haz” olarak algıladığı için durum ciddi boyutlara ulaşabilir.
Dopamin fazlalığının başlıca nedenleri:
- Kişide nörotransmitterin normalden daha düşük olması
- Genetik faktörler
- Beyin yapısı
Dopamin fazlalığı belirtileri:
- Anlamsızca artan hareketler
- Kaygı
- Durdurulamayan, bitmek bilmeyen bir enerji
- Cinsel dürtünün artması
- Hiperaktivite
- Uykusuzluk
- Paranoya
- Stres
- Dikkat dağınıklığı ve dikkatsiz davranışlar
- İnanılmaz bir şekilde artış gösteren metabolizma hızı
- Durduk yere kişinin neşesinin artması, durduk yere sevinç gösterileri yapması
- Halisülasyonların artması
- Dopamin fazlalığının en üst seviyesinde hareket kabiliyetinde bozukluk görülebilir
- Duyarsızlaşma
- Kişinin dengesini korumada zorlanması
- Çarpıntı ve yüksek tansiyon
Dopamin Eksikliği
Dopamin fazlalığı durumunun aksi durumu ise dopamin eksikliğidir ve bu durumun da fazlalığında olduğu gibi ciddiye alınması gerekir. Dopamin eksikliği durumunda sigara, alkol, uyuşturucu vb. zararlı maddelerin vücuttaki dopamin seviyesini artırmaya yardımcı olur fakat vücuttaki dopamini artırmak için zararlı maddelere değil, doğal yöntemlere başvurulması gerekir. Dopamin eksikliği der demez akıllara ilk Parkinson hastalığı gelir. Dopamin eksikliği belli bir seviyeye ulaştığında ne yazık ki şizofren ve Parkinson hastalığına yol açabilir. Bu yüzden ciddiye alınması gereken bir durumdur.
Dopamin eksikliğinin temel nedenleri:
- Her şeyin başı stres! Stres seviyeniz arttıkça beyin fonksiyonlarınız bu durumdan olumsuz bir şekilde etkilenir ve dopamin seviyesi de düşer.
- Kişinin östrojen değerleri düştükçe beyinde salgılanan hormonlar da belli bir düşüş yaşar.
- Hafıza sorunları yaşayan bireylerde de dopamin eksikliği görülebilir.
- Hareketli bir yaşantıdan hareketsiz bir yaşama geçilmesi, egzersizlerin neredeyse hiç yapılmaması vb. nedenler de dopamin eksikliğine sebep olabilir.
- İçine kapanık, ne sevinicini ne de üzüntüsünü paylaşan, insanlarla iletişim kurmakta zorlanan, daha doğrusu kurmak istemeyenlerde de dopamin eksikliği ortaya çıkabilir.
- Hormonlarda yaşan belli başlı sorunlar, değerlerin düşmesi
Doğal yöntemlerle dopamin seviyesini artırmak için yapılması gerekenler:
- Bol bol C vitamini tüketin, ihtiyacınız varsa takviye alın.
- Beslenme düzeninize mutlaka sebze yemekleri ekleyin.
- Her gün düzenli egzersiz yapmaya çalışın.
- Sizi mutlu edeceğini düşündüğünüz aktivitelere katılın.
- Yapmaktan keyif aldığınız hobiler için daha çok vakit ayırın.
- Güneş ışığından yeterli miktarda faydalanın.
- Haz alma duygusu arttıkça dopamin seviyesi de doğru orantılı olarak artış gösterir.
Dopamin İçeren İlaçlar
Aynı zamanda dopamin serotonin olarak da bilinen dopamin hormonu halk arasında “mutluluk hormonu” olarak adlandırılır. Dopamin serotonin gibi mutluluk, haz vb. fonksiyonlarla direkt bağlantılıdır. Dopamin ilaç ile seviye artırılabilir veya dengeli bir düzeye getirilebilir. Hafıza, kavram, duygu durumu, öğrenme, ruh hali, ödül, davranış, dikkat ve uyku gibi daha birçok şeyler doğrudan ilişkili olan dopamin ampul veya ilaçlar sayesinde artırılabilir. Dopamin muadili için doğal yöntemlere başvurmak isteyenlerse dopamin içeren yiyecekleri beslenme programlarına ekleyerek ve düzenli egzersiz yapmaya başlayarak işe koyulabilir.
Dopamin artıran ilaçlar:
- Parkyn 250 mg
- Dopamıne
- Diltizem-L
- Welibutrin XL
- Nörofren
- Dopadren
- Daflon 500 mg
- Dopmin 40 mg
- Moverdin
- Demax
- Ozaprin
- Valdoxan
- Dopamin giulini
- Sinarex
- Zhedon
- Apo-go
- Perlinganıt
- Strattera
- Acnotin
Dopamin Dozu
Dopamin dozu alımında dikkat edilmediği ve aşırıya kaçıldığı sürece tıpkı zararlı alışkanlıklar gibi bağımlılık etkisi yaratır ve vücut daha fazlasını istemeye eğilimlidir. Bu nedenle dopamin dozu hayati önem taşır. Dopamin ilaç alımında da mutlaka doktor kontrolünde olmasına dikkat edilmelidir. Dopamin normal değerleri aşağıdaki gibidir:
- 3 – 8 yaş: 80 – 378 μg / 24 saat
- 9 – 2 yaş: 51 – 474 μg / 24 saat
- 13 – 17 yaş: 51 – 645 μg / 24 saat
- 17 yaş ve üstü: 52 – 480 μg / 24 saat
