Karaciğer ve safra kesisin hakkında ipuçları veren bilirubin vücudun işleyişinden sağlık problemlerine kadar birçok noktada etkili. Karaciğer tarafından üretilen bir sıvı cümlesiyle bilirubin nedir sorusuna cevap vermek mümkün ancak yeterli değil. Normal bilirubin değeri ve çok daha fazlası için yazımızın devamına göz atabilirsiniz. Aklınızdaki sorulara cevap bulabilirsiniz.
Bilirubin Nedir?
Safra sıvısında, kanda ve dışkıda bulunan bilirubin karaciğer tarafından belirli oranlarda üretiliyor. Ayrıca bu sıvı safra kesesinde depolanıyor. Bu nedenle bilirubin aslında karaciğer ve safra hakkında çok fazla ipucu veriyor. İdrar ya da kan tahliliyle ölçülebilen bilirubin sıvısı sağlıklı bir bireyde belirli değerler arasında olmalı. Bu nedenle normal bilirubin değeri çok önemli.
Normal Bilirubin Değerleri
Sağlıklı bir bireyde olması gereken bilirubin değerleri aşağıdaki gibi ifade edilebilir.
- Direkt (konjuge) bilirubin: 0 – 0,3 mg/dL
- Total bilirubin: 0,3 – 1,9 mg/dL
Bilirubin Yüksekliği
Alyuvarların yıkım hızının yüksek olması vücutta bilirubin yüksekliğine neden olur. Bilirubin yüksekliği öncelikle kendini ciltte ve gözde sararma olarak gösterir. Daha sonrasında da diğer belirtiler kendini göstermeye başlar. Bilirubin yüksekliğinin nedenleri aşağıdaki gibi sıralanabilir.
- Safra taşı ya da pankreas gibi bilirubinin depolandığı yerde meydana gelen tıkanmalar.
- Gilbert sendromu.
- Karaciğer hasarına neden olan rahatsızlıklar.
- Doğum kontrol hapları, antibiyotikler ve bazı ilaçların yan etkisi.
- Kan naklinin nakli alan kişide meydana getirdiği alerjik reaksiyon.
- Orak hücre anemisi.
- Genetik hastalıklar.
- Sarılık.
- Hemolitik anemi
Bilirubin Yüksekliği Belirtileri
Vücudun ihtiyacından fazla bilirubin salgılanması elbette ki olumsuz bir durumun olduğuna işaret eder. Bu durumu anlayabilmek için vücutta meydana gelen bu değişikliklere kulak vermek gerekir. Bilirubin yüksekliği de kendini aşağıdaki belirtilerle gösterir.
- İştahsızlık.
- Bulantı ve kusma.
- Ciltte meydana gelen kaşıntı.
- Terleme ve yüksek ateş.
- Soluk renkli dışkı.
- Karın ağrısı ve ödem kaynaklı şişlik.
- İdrarda keskin koku.
- Yorgunluk ve halsizlik.
- Ciltte ve gözlerde meydana gelen sarılık.
Bilirubin Nasıl Düşer?
Bilirubin yüksekliğinden sonra akıllara bilirubin nasıl düşer sorusu geliyor. Öncelikle bir genel cerrahi doktoruna başvurarak gerekli kan ve idrar testlerini yaptırmanız gerekli. Doktorunuz bilirubin seviyenize bakarak size ilgili ilaçlar verir ve b ilaçlar bilirubinin düşmesini sağlar. Bu ilaçların yanında aşağıdaki tavsiyelerimize kulak vererek daha iyi sonuçlar elde edebilirsiniz.
- Sağlıklı beslenin. Özellikle kızarmış, yağlı ve baharatlı yiyeceklerden uzak durun.
- Eğer bilirubin yükselmesi çok ciddi nedenlere dayanmıyorsa arpa suyu için.
- 15 gün boyunca zerdeçal ve yoğurt karışımını günde bir kez yiyin.
Eğer bilirubin yüksekliği safra kesesindeki taştan kaynaklanıyorsa kesinlikle cerrahi işlemlere başvurmak gerekir. Aynı durum karaciğerde meydana gelen işlev bozuklukları için de geçerli.
Bilirubin Düşüklüğü
Bilirubin düşüklüğü, yüksekliği kadar önemli sorunlara işaret etmez. Bu nedenle bilirubin düşüklüğü yaşayan kimselerin endişe etmesine pek gerek yok. Bilirubin düşüklüğü ve kalp rahatsızlıkları arasında bağlantı kurulmaya çalışsa da henüz konu hakkında akademik bir çalışma bulunmuyor. Bilirubin düşüklüğü nedenleriyse şu şekilde;
- Fazla kafein tüketimi.
- Teofilin veya fenobarbital içerikli ilaçlar.
Total Bilirubin Nedir ?
Bilirubinin tanımını ardından total bilirubin kavramının tanımını yapmak gerek. Çünkü bu iki kavram birbiriyle bağlantılı. Alyuvarların parçalanması sonucunda meydana gelen bilirubin, kan içerisinde direkt (konjuge) ve indirekt (konjuge olmayan) şeklinde iki türde bulunur. Bu iki türün toplanmasıylaysa total bilirubin kavramı açıklanır. T bilirubin nedir sorusuna verilecek en kısa ve net cevap bu şekilde olabilir. Totalin baş harfinden gelen kısaltma total bilirubin için kullanır.
%70 – 90 oranlar arasında yaşlanan alyuvarlar bu süreden sonra parçalanır ve bilirubinin de ciddi bir kısmını meydana getirir. Alyuvarların yıkılmasının ardından bilirubin indirekt şekli çıkar. Bilirubin indirekt formunun vücuttan atılması hem çok zor olur ve vücutta kalması kişinin hayatını tehlikeye sokabilir. Karaciğer bu formu alıp bilirubin direkt formuna dönüştürür. Bu sayede bilirubin direkt formunda zarar en aza iner. Bilirubin metabolizması zayıf olan bebeklerde oldukça tehlike bir hal alır. Ayrıca bilirubin metabolizması zayıf bebeklerin yanında karaciğer sorunu yaşayanlarda da yükselmesiyle sorunlara yol açabilir.
Total bilirubin normal değerleri
- 0-1 günlük bebek: 0 – 6 mg/dL
- 1-2 günlük bebek: 0 – 8 mg/dL
- 2-5 günlük bebek: 0 – 12 mg/dL
- 5 gün – 4 ay arası bebek: 0.3 – 1.2 mg/dL
- >4 ay: 0.3 – 1.2 mg/dL
- Yetişkin: 0.3 – 1.2 mg/dL
Total Bilirubin Yüksekliği Nasıl Değerlendirilir?
T bilirubin yüksekliği değerlendirilirken birden fazla test istenebilir. Bilirubin negatif sonuçlar verene kadar da hastalık altında yatan nedenlere bulmak gerekir. Çünkü t bilirubin yüksekliği tedavi edilmezse ciddi sonuçlara neden olabilir. Bilirubin negatif bir hal almalı ve yükseklik ilaçlarla ya da sorunun kaynağının bulunmasıyla düşürülmeli.
- AST ve ALT: karaciğer dair hastalıkların tespitinde uygulanır.
- ALP: safra kesesi hastalıklarının tespitinde kullanılır.
- GGT: Safra tıkanıklık durumunun değerlendirilmesinde kullanılır.
Bilirubin Testi
Bilirubin yüksekliği yaşama riskiniz varsa ya da belirtilerini gösteriyorsanız bilirubin testi yaptırmakta geç kalmayın. Bilirubin testi koldan alınan kanla yapılır ve çok kısa sürede sonuçlanabilir. Yeni doğan bebeklerdeyse bu kan alımı genellikle topuktan olur. Bilirubin çizelgesi test sonrasında oluşturulur ve çıkan sonuçlar değerlendirilir. Kişinin yaşı, boyu, kilosu, sağlık sorunları ve alışkanlıkları bilirubin testi sonrasında bir araya getirilerek bilirubin çizelgesi içerisindeki yerlerini alır. Bunun ardından uzman hekim tarafından gerekli tedavi yöntemi uygulanır.
