Zehirlenme, dışarıdan vücuda alınan madde veya maddelerin kişinin sağlığını olumsuz yönde etkilemesi olarak tanımlanır. Sindirim, solunum veya temas yoluyla vücudu etkileyen zehirlenme vakalarının en sık yaşanılanı gıda zehirlenmesi olduğu için bu konu üzerinde yoğunlaşarak, gıda zehirlenmesi hakkında bilinmesi gereken her detayı aşamalarıyla açıklamaya çalışacağız.
Gıda zehirlenmesi nedir?
Gıda zehirlenmesi genellikle bozulmuş veya mikrop bulaşmış gıdaların tüketilmesinden sonra ortaya çıkan bir rahatsızlık olarak görülür. Gıda kaynaklı bir hastalık olarak ortaya çıkan zehirlenmelerde ilk yardım oldukça önemli bir müdahale sayılır. Tıbbi açıdan gıda zehirlenmesi nedir diye soracak olursanız da parazit, virüs, toksin, kimyasal ve bakteri içeren yiyecek veya içeceklerin tüketilmesiyle metabolizmada oluşan ve ciddi riskler taşıyabilen bir hastalık olarak tanımlanabilir. Gıda zehirlenmesi ilk yardım için öncelikle içerisinde bulunulan durumun “zehirlenme” olup olmadığının bilinmesi gerektiğinden dolayı hangi belirtiler gösterdiğiyle devam edelim.
Gıda zehirlenmesi hangi belirtileri taşır?
Zehirlenme belirtileri çoğu zehirlenmede aynı reaksiyonları gösterdiği için gıda zehirlenmesi belirtileri de aynı çizelgede seyrediyor. Sırasıyla hangi aşamalardan geçtiğinden bahsetmek gerekirse; gıda zehirlenme belirtileri arasında ilk sırada karın bölgesinde oluşan kramplar sayılabilir. Halsizlik, bağ ağrısı, ateş, iştah kaybı, ishal ve kusma şeklinde seyreden zehirlenme belirtileri kişilere ciddi sağlık problemleri oluşturabilir. Ancak zehirlenmenin sebebine bağlı olarak belirtilerin ortaya çıkış süresi değişebilir. Gıda zehirlenmesi kaç saatte belli olur diye merak ediyorsanız; bazıları 1 saatte kendini gösterirken bazı zehirlenmeler 20 gün sonrasında bile ortaya çıkabilir.
Ne zaman doktora danışmak gerekir?
Gıda zehirlenmesi evde tedavi edilebilir fakat bazı durumlarda acilen doktora gidilmesi gerekir. Özellikle bebek ve yaşlı kişilerde daha çok dikkat edilmesi gereken gıda zehirlenme tedavisi için listedeki belirtiler görülüyorsa derhal doktora gidilmeli.
- En az 3 gündür devam eden ishal
- 38 derecenin üstünde seyreden ateşlenmeler
- Görmede bulanıklaşma ve konuşma zorluğu çekme
- Ağızda kurumanın başlaması ve az idrara çıkma
- Kanlı ishal
Gıda zehirlenmesine evde yapılabilecek ilk müdahaleler nelerdir?
Sadece gıda değil diğer zehirlenmelerde ilk yardım her zaman hayati değer taşır fakat öncelikle zehirlenme belirtilerinin doğru tespit edilmesi gerekir. O nedenle gıda zehirlenmesine müdahale edecekseniz ilk bilmeniz gereken gıda zehirlenmesi nedir, belirtiler uyuşuyor mu olmalı ve sonrasında gıda zehirlenmesi ilk yardım yöntemlerine geçilmeli. Zehirlenme tedavisi ne ile zehirlendiğinize bağlı olarak değişeceği için yanlış tespitler yapılır ve gıda zehirlenmesi evde tedavi için doğru olmayan yöntemler izlenirse hastanın durumu tehlikeye girebilir. Şimdi, kendi imkanlarınızla gıda zehirlenmesine ne yapılmalı detaylarına geçelim.
- Yoğurt ve çemen tohumu karışımı
Yoğurt antibiyotik ve anti- bakteriyel özellikler gösteren çok faydalı bir yiyecek olduğu gibi gıda zehirlenmesi tedavisi için ilk akla gelen yöntemlerden biri denilebilir. Tek başına tüketimi de faydalı olan yoğurt çemen otu ile de karıştırılabilir çünkü çemen otu karın ağrısına çok iyi gelen bir bitki. Hem ağrıyı kesip hem de vücutta oluşan zehirli bakterileri öldürerek gıda zehirlenmesi tedavisi için ilk müdahaleyi yapabilirsiniz. 1 çorba kaşığı yoğurt içerisine 1 çay kaşığı çemen otu karıştırarak tüketmek gıda zehirlenmesi ilk yardım basamağı olabilir.
- Muz
Yoğurt dışında zehirlenmeye ne iyi gelir diyorsanız hemen 1 adet muz yemelisiniz. Çünkü zengin potasyum içeriği sayesinde kusma ve ishalin önüne geçebilir. Ayrıca sindirimi de çok kolay olan muz, gıda zehirlenmesine ne iyi gelir sorusuna yoğurttan sonra birebir cevap verebilen bir meyve olarak görülebilir. Diğer zehirlenme semptomlarının azalmasında da etkili olduğu bilinen bir gerçek.
- Limon
Limon asidik yapısıyla zehirlenmeye ne iyi gelir sorusunun bir başka cevabını oluşturur. Aynı zamanda içerisindeki anti-viral ve anti-bakteriyel özellikleriyle birleşerek zehrin yok edilmesiyle mücadele eder. İster sıkıp suyunu için isterseniz de meyve gibi tüketerek yiyebilirsiniz fakat fazla tüketimi de ishali artıracağı için çok fazla kullanmamaya dikkat etmekte fayda var.
- Kimyon
Gıda zehirlenmesi nasıl geçer sorusuna en değişik çözüm kimyon baharatı olarak görülebilir. Özellikle de zehirlenmenin şiddetli karın ağrısının kesilmesini sağlayan kimyon, iltihapların dağıtılmasında da kullanılır. Kimyonla gıda zehirlenmesi nasıl geçer ki diye düşünüyorsanız tuz, kimyon ve kişniş suyunu harmanlayarak tüketmek zehrin etkilerine kısa bir sürede son verebilir.
- Elma Sirkesi
Elma sirkesinin faydalarını artık bilmeyen yok. Midenin iç yüzeyinde rahatlatma sağlayarak gıda zehirlenmesine ne yapılmalı konusunda yardımcı olan elma sirkesi bakterileri imha ederek zehrin vücuttan atılmasında oldukça etkili bir yöntem. 1 bardak ılık su içerisine atılan 2 çorba kaşığı elma sirkesini içerek iyileşme süresini kısaltabilirsiniz.
- Sarımsak
Pek çok rahatsızlığın bitkisel tedavi yöntemi arasında sayılabilen sarımsak antibiyotik etkisinin yanında gıda zehirlenmesine ne iyi gelir sorununa da çözüm oluşturabilir. Anti-fungal, anti-bakteriyel, anti-viral ve anti-septik özellikleriyle vücutta meydana gelen her türlü olumsuzluk yaratan virüs, mantar, bakteri gibi zararlı oluşumları yok eder.
- Bal
Sindirim sorunlarına iyi gelen bal aynı zamanda gıda zehirlenmesine ne yapılmalı konusunda da yardımınıza koşabilir. Özellikle de gıda zehirlenmesi kaç saatte belli olur konusunda sıkıntı yaşıyorsanız ister sade bir şekilde bal tüketin ister bitki çayına karıştırarak için. Her türlü etkisini gösterebilir çünkü anti-bakteriyel özelliğe sahip.
- Fesleğen
İçerisinde aromatik bileşikler bulunduran fesleğen halk arasında “reyhan” adıyla bilinir. Eski dönemlerden beri anti-septik özelliği nedeniyle pek çok tedavi de şifa amaçlı kullanılmakta olup bunun yanı sıra sindirim sistemi rahatsızlıklarında, romatizma ve eklem ağrıları gibi farklı rahatsızlıklarda analjezik olarak kullanılır. Gıda zehirlenmesi nasıl olur konusunda bilgi sahibi olup, bu tarz bir vaka ile karşılaştığınız da taze fesleğen yaprağını bir kaşık bal ile karıştırarak yiyebilirsiniz. Karın bölgesinde başlayan ağrıların azaltılmasında oldukça etkilidir.
- Zencefil
Gıda zehirlenmelerinin semptomları arasında bulunan mide bulantısı, kusma ve ishalin kesilmesi için kullanılabilen zencefil su ile birlikte tüketilebilir. Rendelenen zencefili ılık su ile karıştırarak tüketebileceğiniz gibi çiğ olarak da yiyebilirsiniz. Eğer tadı acı veya yakıcı gelirse bal yardımıyla da tüketilebilir.
- Su
Canlıların yaşam kaynağı olarak görülen su gıda zehirlenmelerinde yoğurttan sonra kullanılan ikinci yöntem olarak görülebilir. Su, kişiyi zehirleyen maddenin seyreltilerek vücutta emiliminin azalmasını sağladığı için etkiler kısa sürede ortadan kalkabilir. Bunun yanı sıra zehirli maddenin vücuttan uzaklaştırılmasını sağlayan karaciğer, böbrek ve sindirim sisteminde debiyi artırma özelliği de bulunuyor.
Gıda zehirlenmesinden nasıl korunabilir?
Özellikle dışarıdan alınarak tüketilen gıdalar konusunda zehirlenme endişesi taşıyor olabilirsiniz. Fakat gerekli tedbirleri aldığınız sürece büyük korkular yaşamanıza gerek yok. Gıda zehirlenmesi nasıl olur konusunda bilgi sahibi olup, dikkatli davrandıktan sonra gıda zehirlenmesi yaşama riski oldukça düşük. Bu sebeple dikkat etmeniz gereken önemli noktalar;
- Gıdaların son tüketim tarihlerine dikkat edin
- Çiğ ete çıplak elle dokunmamaya özen gösterin. Eğer dokunmak zorunda kaldıysanız diğer gıdalara temas etmeden mutlaka ellerinizi sabunla yıkayın.
- Evde konserve yapıyorsanız mutlaka doğru yöntemlerle yapıldığından emin olun. Keza en sık yaşanılan gıda zehirlenmesi evde yapılan konservelerden kaynaklanır.
- Farklı kokuya sahip olan gıdaları tüketmeyin.
- Çabuk bozulan gıdaları veya yemek artıklarını mutlaka 2 saat içerisinde buzdolabına koyun.
