Ferritin Nedir?
Öncelikle ferritin nedir sorusuna en basit haliyle vücuda demir depolama görevi gören bir protein cevabı vermek mümkün. Vücuttaki demirin muhafaza edildiği ferritin adındaki proteinde depo edilen demir, bedendeki ihtiyaç karşılanması adına yavaşça serbest bırakılır. Dalak, karaciğer, kemik iliği ve iskelet kaslarında bulunan ferritin normal değerleri nedir, ferritin değeri nasıl olmalıdır, ferritin düşüklüğü nedir vb. tüm sorularınızın cevaplarını bu yazımızda bulabilirsiniz.
Ferritin Normal Değerleri
Ferritin normal değerleri bilindiği takdirde yapılan kan testi sonucunda sorun bir an önce tespit edilerek doğru tedavi yöntemlerine hızlı bir şekilde başvurulabilir. Bu sayede ferritin düşüklüğü ya da eksikliği olan bir birey de ferritin yüksekliği yaşayanlar da doktorunun kontrolünde kandaki ferritin seviyesini normal düzeye getirebilir. Ferritin kaç olmalı sorusuna cevap arıyorsanız işte cevaplar:
- Yetişkin erkeklerde 12 – 300 ng / mL
- Yetişkin kadınlarda 10 – 150 ng / mL
- Yenidoğanlarda 25 – 200 ng /mL
- 1 aylık bebeklerde 200 – 600 ng / mL
- 2 – 5 aylık bebeklerde 50 – 200 ng / mL
- 6 aylık – 15 yaş arası çocuklarda 7 – 142 ng / mL
Ferritin değeri bu yukarıdakilerin altında olması durumunda birey ferritin düşüklüğü belirtilerini taşıyabilir. Bu durumda da alanında uzman doktora başvurularak ilaç tedavisi vb. yöntemler uygulanmaya başlanır. Ferritin yüksekliği durumunda ise kanda normal değerlerin üzerinde ferritin gözlenir.
Yeni Doğan Bebeklerde Ferritin Değerinin Önemi
Yeni doğan bir bebekte normal ferritin değeri 25 – 200 ng / mL olmalıdır. Düzenli olarak kan testlerinin yapıldığı bebeğinizin ferritin değerlerinin de dikkatli bir şekilde gözlemlenmesi gerekir. Bebeklerde ve çocuklarda ferritin yüksekliğinden ziyade ferritin eksikliği daha sık görülür. Bu gibi durumlarda da doktorunuz bebeğiniz için en doğru tedavi yöntemini belirleyerek gıda takviyelerine başlayabilir. Bebeklerin direncini güçlü kılması adına C vitamini alımının da artırılması tavsiye edilir. Elbette en önemlisi de bebeğin yeterli ölçüde anne sütü ile beslenmesi demir eksikliğini gidererek kandaki ferritin oranını normal seviyeye çıkarır.
Ferritin Testi Neden Yapılır?
Kandaki ferritin miktarını öğrenmek için ilk başvurulan yöntem ferritin testi yaptırmaktır. Normal ferritin değerine göre de tedavilik bir durum varsa şayet doktor kontrolünde belli takviyeler ve ferritin ilacı alınır. Ferritin düşüklüğü veya yüksekliğinin ortaya çıkması için de en güvenilir yöntem ferritin testi yöntemine başvurmaktır. Ferritin testi neden yapılır sorusuna verilebilecek cevaplardan bazıları, kanda demirin çok fazla (hemokromatoz) veya çok az olup olmadığına bakmak, demir eksikliği kaynaklı aneminin sebebini öğrenmek, vücutta herhangi bir iltihap olup olmadığını kontrol etmek ve ferritin yüksekliği ya da düşüklüğü durumunda uygulanan tedavinin ne denli işe yaradığının takibini yapmak.
Ferritin Düşüklüğü
Ferritin düşüklüğü normal bireylerin kanında olması gereken ferritin miktarında yaşanan düşüş sonucu ortaya çıkar. Ferritin eksikliği durumunda bireyin vücudunda bir takım belirtiler baş gösterebilir. Ferritin eksikliği durumunda ortaya çıkabilecek belirtilerden bir kısmı ise şöyle:
- Enerjinin düşmesi
- Saçların dökülmesi
- Cildin soluk görünmesi
- Solunumda yaşanan problemler
- Tiroid rahatsızlıkları
- Aşırı yorgunluk ve halsizlik
- Tırnaklarda kırılma ve güçsüzlük
Başlıca ferritin düşüklüğü nedenleri:
- Tiroid hastalıkları
- C vitamininin eksikliği
- Uzun süren sindirim kanalı kanaması (ülser kaynaklı kan kaybı da yaşanabilir)
- Yüksek dozda alkol tüketimi
- Bağırsak ve mide rahatsızlıkları
- Bağırsak iltihabı
- Bazı ilaçların (aspirin, steroidal olmayan anti – inflmatuvar) yüksek dozda kullanımı
- Hepatit benzeri karaciğer rahatsızlıkları
- İç kanama
- Kolon kanseri ya da özofagus mide vb. ciddi rahatsızlıklar
- Aşırı düzeyde regl kanaması
- Yetersiz ve sağlıksız beslenme
- Demir emiliminde baş gösteren sorunlar
- Demir eksikliği anemisi
- Farklı nedenlerden oluşan kan kaybının yaşanması
Ferritin Nasıl Yükseltilir?
Ferritin nasıl yükseltilir konusunda kendi vücudunuza özel en doğru tedavi yönteminin uygulanması adına bir uzman doktordan yardım almanız faydanıza olacaktır. Ferritin düşüklüğü yaşayan bireylerin genelinde uygulanan yöntemlerden birkaçını sıralayacak olursak, C vitamini takviyesi yapılabilir, demir bakımından zengin gıdalar beslenme programına dahil edilir, demir emilimine engel olan gıdalar beslenme programından çıkarılır ve yemekler dökme demir tencerede pişirme şartına sadık kalınır.
Ferritin yükseltici, demir açısından zengin gıdalar:
- Kepekli ekmek
- Kuzu ciğeri
- Kuru kayısı
- Biftek (beyaz ette bulunan demir miktarı kırmızı ettekine göre çok daha azdır)
- Kırmızı şarap
- Soya ve kuru fasulye
- Patates
- Kuru üzüm
- Ispanak
- Pekmez
- Sığır eti
- Yumurta
Ferritin Yüksekliği
Ferritin yüksekliği tedavisinden önce ferritin neden yükselir sorusuna cevap bulmak gerekir. Bu anlamda da en önemli yol göstericiniz yaptıracağınız ferritin kan testindeki sonuçlar olacaktır.
Ferritin neden yükselir?
- Tip 2 Diyabet
- Romatoid artrit vb. kronik rahatsızlıklar
- Lösemi
- Hemolitik anemi
- Karaciğer rahatsızlığı
- Kronik kan nakli tedavisi
- Aşırı dozda demir alımı
- Kan hastalıkları
- Alkole bağlı karaciğer rahatsızlıkları – karaciğerde oluşan hasar
- Kronik hepatit
- İltihabi rahatsızlıklar
- Hepatit
- Hipertiroidi
- Sinir ve cilt sistemini olumsuz yönde etkileyen porfiria hastalığı
- Alyuvar aktarımı
- Hodgkin lenfoma
- Hemokromatozis
- Megaloblastik anemi
Ferritin yüksekliği sonucunda bireyde farklı farklı belirtiler ortaya çıkabilir. Aşağıdaki belirtilerden bir ya da birkaçını taşıyorsanız en yakın zamanda ferritin testi yaptırmalı ve sonuçlarınızı doktorunuza göstererek tedavinize başlamalısınız.
- Şiddetli göğüs ağrısı
- Eklem ağrısı
- Kalp çarpıntısı
- Halsizlik ve yorgunluk
- Derin ve önlenemeyecek düzeydeki uyuşukluk hali olan letarji
- Cilt renginde kararma
- Güçsüz hissetme
- Nedensiz bir şekilde yaşanan kilo kaybı
Ferritin Nasıl Düşürülür?
Nasıl ki ferritin eksikliği olan bireyler ferritin nasıl yükselir sorusuna cevap arıyorsa ferritin yüksekliğinin olduğu kişiler de ferritin nasıl düşürülür araştırması yaparak hem doğal hem de ilaç tedavi yöntemlerine göz atabilir. Kanınızda normal değerlerin üzerinde çıkan ferritin değeri doktorunuzun da tespitiyle gerekenden fazla ise ferritin değerini düşürücü yöntemlere başvurmalısınız. Demir alımını belli bir sınırda tutarak, demir açısından zengin gıdaların tüketimine sınır getirerek, ferritin düşürücü ilaç kullanarak ve kan nakli yaptırarak kanınızda ferritin seviyesini normal düzeye getirebilirsiniz.
Ferritin Tedavisi ve Ferritin İlacı
Özellikle ferritin eksikliği durumunda, yani kanda tespit edilen ferritin miktarının normal değerlerin altında olduğu zamanlardan ferritin ilacı veya takviyesi tedavisine başvurulur. Bunun en önemli sebebiyse hızlı ve etkili bir tedavi yöntemi olması. Elbette beslenme düzeninizden demir emilimini engelleyen gıdaları çıkarıp demir açısından zengin besinleri eklemeniz de ferritin tedavisi sürecini hızlandıracaktır kuşkusuz. Ferritin nasıl yükseltilir sorusuna hem ilaç tedavisi hem de doğal yöntemler destekleyici olarak cevap verilebilir. Kandaki ferritin hormonu ne kadar aktif ve düzenli bir şekilde işlevini görüyorsa eksiklik ve yükseklik riski de o kadar az olur. Ferritin tedavisi sürecinde ferritin ilacı kullanmadan önce mutlaka doktorunuzun görüşünü almalı, her şeyden önce ferritin testi yaptırmalısınız.
Ferritin ilacı tedavisine başladıysanız eğer mutlaka C vitamini takviyesi alımını durdurmalısınız. Ferritin eksikliği ilacı tablet şeklinde alacaksanız şayet aç karnına ilacı içmemenizi öneriyoruz. Bilhassa kabızlığa yol açan ferritin eksikliği ilacı tedavi süresince yediğiniz içtiğiniz gıdalara dikkat etmeli, bağırsakları yoran yağlı, tuzlu ya da çok baharatlı besinlerden kaçınmalısınız. Ferritin ilacı tedavisine başlayan hastalar genellikle 7 ila 10 gün sonra vücut kendini toplayacağından, ancak bu süre zarfından sonra iyi hissetmeye başlar.
